วันสารทไทย 2564 ตรงกับวันที่ 6 ต.ค. ถือเป็นจารีตสำคัญของคนไทยที่ปฏิบัติสืบต่อกันมายาวนาน มักจะจัดขึ้นในราวก.ย.-ต.ค.ของทุกปี ทั้งยังยังเป็นวันรวมญาติที่สมาชิกในครอบครัว ร่วมกันทำบุญทำทานอุทิศส่วนกุศลไปให้บรรพบุรุษที่ตายไปแล้ว มีประวัติความเป็นมายังไง ติดตามจากเนื้อหานี้
ทำความรู้จัก “วันสารทไทย” คือวันอะไร?
วันสารทไทย คือ วันทำบุญทำทานกลางปีของคนไทย ตรงกับวันแรม 15 ค่ำ ขึ้น 10 บ้างก็นิยมเรียกวันนี้ว่า “วันสารทเดือนสิบ” หรือ “จารีตทำบุญทำทานเดือนสิบ” โดยในแต่ละภาคจะมีชื่อเรียกที่แตกต่างออกไป ดังนี้
– ภาคกึ่งกลาง : วันสารทไทย
– ภาคใต้ : งานทำบุญเดือนสิบ, จารีตชิงเปรต
– ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ : งานทำบุญข้าวสาก
– ภาคเหนือ : งานตานก๋วยสลาก
วันสารทไทยได้รับอิทธิพลมาจากคติอินเดีย เมื่อไทยรับเข้ามาใช้เป็นส่วนหนึ่งของประเพณีท้องถิ่นแล้ว ก็จะมีความยึดโยงกับความเชื่อถือเรื่องสังคมทำการเกษตรและก็บรรพบุรุษ โดยเชื่อว่าการทำบุญให้แก่บรรพบุรุษที่ตายไปแล้ว รวมถึงสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ชื่นชม จะช่วยบันดาลให้ครอบครัวอยู่เย็นเป็นสุข ฝนตกตามฤดูกาล พืชพรรณธัญญาหารอุดมสมบูรณ์ เก็บเกี่ยวได้ผลผลิตที่พอใจ แม้กระนั้นแม้ไม่นับถือบรรพบุรุษและก็สิ่งศักดิ์สิทธิ์ ก็จะได้รับผลที่ตรงกันข้ามกันนั่นเอง
เรื่องราววันสารทไทย มีที่มายังไง?
จากหลักฐานในหนังสือพิธีสิบสองเดือน บทพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) เชื่อว่า จารีตวันสารทไทยมีมาตั้งแต่สมัยจังหวัดสุโขทัย ส่วนสาเหตุที่คาดการณ์ว่าได้รับอิทธิพลมาจากอินเดียและก็คติพราหมณ์ เหตุเพราะในสมัยก่อนตอนวันสารทที่จัดในเดือน 10 เมื่อเทียบกับตอนฤดูเก็บเกี่ยวของไทยแล้ว พบว่าเป็นตอนที่ข้าวยังไม่สุก ไม่ใช่ฤดูเก็บผลิตผลของไทย จึงไม่สามารถที่จะทำขนมกระยาสารทขึ้นมาโดยใช้ผลิตผลในตอนนั้นได้
เมื่อเป็นเช่นนั้น คนไทยจึงปรับเปลี่ยนด้วยการนำข้าวสารเก่า ผสมกับถั่วและก็งา เพื่อใช้ทำขนมกระยาสารท สำหรับบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ เทพยดา และก็ผีสาง ที่คอยคุ้มครองปกป้องคุ้มครองปกป้องแทนนั่นเอง ต่อมาเมื่อคนไทยหันมาเชื่อในศาสนาพุทธ จึงนิยมทำบุญทำทานกับภิกษุ เพื่ออุทิศบุญส่วนกุศลไปให้บรรพบุรุษ รวมถึงคนเสียชีวิตที่ตกเป็น “เปรต” ให้ได้ได้โอกาสมารับส่วนบุญในวันทำบุญทำทานสารทเดือนสิบนั่นเอง ซึ่งคนใต้จะเรียกวันนี้ว่า “วันทำบุญทำทานชิงเปรต” นั่นเอง โดยต้องมีการจัดสำรับของกิน ผลไม้ ขนมพอง ขนมลา ฯลฯ นำไปทำบุญทำทาน เพื่อหวังให้วงศ์วานที่ตายไปแล้ว ได้รับผลบุญในตอนเทศกาลดังที่ได้กล่าวมาแล้ว
ความสําคัญวันสารทไทย สะท้อนแนวความคิดเรื่องอะไรบ้าง?
- การแสดงความกตเวทิตาต่อบรรพชนที่ตายไปแล้ว เชื่อว่าในตอนวันสารทเดือนสิบ วงศ์วานที่ตายจากไปแล้ว แม้กระนั้นยังจำเป็นต้องชดใช้บาปอยู่ จะได้กลับมาหาครอบครัวเพื่อรับส่วนบุญบุญกุศล
- การแสดงความเคารพต่อผู้มีพระคุณ แสดงถึงความสัมพันธ์ระหว่างบรรพชนที่เสียชีวิตไปแล้ว และก็ลูกหลานวงศ์วานที่ยังมีชีวิตอยู่
- การแสดงความโอบอ้อมอารี เหตุเพราะในตอนวันสารทไทย คนไทยมักจะนิยมนำขนมกระยาสารท หรือขนมตามจารีตของแต่ละท้องถิ่น ไปมอบให้แก่กัน
- การแสดงความเคารพต่อธรรมชาติ แม่โพสพ ผีสาง เทพยดา (ตามความเชื่อถือของแต่ละพื้นที่) ที่ช่วยคุ้มครองปกป้องคุ้มครองปกป้องให้ผลิตผลการเกษตรได้ผลลัพธ์ที่ดี
- การเสียสละ ทำบุญทำทาน บริจาคทาน ไม่โลภ ไม่ยึดติด ทั้งยังเป็นการอุปถัมภ์พุทธศาสนา อนุรักษ์จารีตไทยสืบไป
สำหรับกิจกรรมวันสารทไทยที่คนไทยยึดมั่นปฏิบัติกันทุกปี คือ การไปวัดทำบุญทำทาน กรวดน้ำอุทิศส่วนกุศลให้แก่บรรพบุรุษที่ตาย ด้วยการนำข้าวปลาของกิน ผลไม้ ขนมตามจารีต ไปร่วมตักบาตรที่วัด ซึ่งการประกอบพิธีวันสารทไทยในแต่ละพื้นที่ ก็อาจมีลักษณะที่แตกต่างออกไป